शीतली : शीतली हा योगातील प्राणायामाचा एक प्रकार आहे. या प्राणायाममुळे शरीरात थंडावा निर्माण होतो. हा प्राणायाम वसंत आणि ग्रीष्म ऋतूत केल्यास त्याचा जास्त फायदा होतो.
असा करावा हा प्राणायाम :
सर्वप्रथम वज्रासनात किंवा शक्य असल्यास पद्मासनात बसावे. तोंड उघडून जीभ बाहेर काढावी आणि पक्षाच्या चोचीप्रमाणे जिभेची नळी करून आवाज करत तोंडाने जिभेवाटे श्वास आत खेचावा. श्वास पूर्ण घेऊन होताच तोंड बंद करून घ्यावे. थोडा वेळ श्वास रोखून ठेवावा त्यानंतर दोन्ही नाकपूड्यांद्वारे हळुवारपणे श्वास बाहेर सोडावा. म्हणजेच रेचक स्थिती करावी.
घ्यावयाची काळजी :
हा प्राणायाम करताना घाई करू नये. क्षमतेपेक्षा अधिक काळ श्वास रोखून धरू नये.
प्राणायामाचे फायदे :
या प्राणायाममुळे रक्तात असणारे विषारी घटक बाहेर फेकले जातात, ज्यामुळे रक्त शुद्ध होते. या प्रक्रियेच्या सरावाने प्लीहा, त्वचारोग, ताप, अजीर्ण होणे व बद्धकोष्ठता यांसारखे रोग बरे होतात. रागट व क्रोधी व्यक्तीसाठी हा प्राणायाम खूप लाभदायी ठरतो.
